Parabéns Diego e graciñas
O maior
catálogo de gaiteiros tradicionais do Bierzo e da Cabreira
Destaquemos como
máis significativos, dous dos grandes acertos e aportaciois que Diego Bello
realiza: O extenso inventario de gaiteiros da comarca do Bierzo e da Cabreira,
así como a análise do repertorio destes gaiteiros. En ambos casos cuida o
detalle e procura afondar ata onde puido iluminado por un coñecemento o máis
directo posible da información que reúne. Esta singularidaridade, por forza e
lamentablemente, estando como estamos á altura do século XXI, realza o esforzo extraordinario realizado,
dada a case total desaparición das últimas xeraciois de gaiteiros tradicionais,
esas que non viviron o que podemos denominar o boom da gaita dos anos 80 que
medrou en parello á difusión de festivais do mundo Celta, as bandas de gaitas e
demais produtos de recente creación. Fronte
a esta fortaleza o traballo resíntese
desa falta de efervescencia e frescura sendo testemuña do declive destas
últimas décadas do mundo da música popular de raíz. As limitaciois que implican
abordar este tema pasado o ano 2000, son resoltas con destreza indagando en
fontes documentais e outros traballos para ofrecer unha idea de conxunto
notable e publicar o maior catálogo de
gaiteiros tradicionais para estas dúas comarcas, un obxectivo envexable que nos marcaramos
Gonzalo Bóveda e mais eu nos anos 90 na propia Escola de Gaitas e que, dalgún
xeito, vemos culminado na autoría de Diego Bello. O autor, intelixentemente,
foxe da exhaustividade á que outros renunciamos hai tempo, pero á vez, fruito
dun bon traballo consegue un excelente resultado. Subliñamos como excelente o
que se coloca como modelo, os gaiteiros do Concello de Trabadelo, aínda que
tampouco se quede atrás a cata realizada para o conxunto de concellos da
Cabreira.
No tocante ao repertorio creo que foi pouco ambicioso e é menos brillante do que nos esperabamos. Trátase dun tema arduo que con criterio óptimo incorpora os sons dos informantes. Os audios verdadeiro cabalo de batalla ao que se enfronta á hora de asentar como é debido unha empresa destas características do que temos que dicir sae ben parado e cremos que con certa cautela evita ser xeneroso en exceso, reservando (permítasenos a metáfora) parte do material pirotécnico para a seguinte festa, á que parece evocar sen citar mesmo se se observa o título da obra.
Algo
que podería mellorarse
Reparemos agora nalgunha cousa que non nos gustou, Insistimos, nesta primeira e impetuosa lectura, e que, en gran medida, cremos que non depende do propio Diego. Este libro ve a luz grazas a ter acadado un premio (o Premio de investigación Antonio Estévez na súa segunda edición ano 2016). Cremos que este publicación precisaba outro trato, con maior personalidade que non soubo ver a institución que o edita, o Instituto de Estudos Bercianos que prefire abaratar custes xuntando varios textos nun só exemplar, os premios de varias ediciois, en lugar de darlle a dimensión que corresponde e o percorrido que precisa seguramente tanto este, como os outros textos premiados. Unha evidencia do que estamos a dicir é que se presenten en formato dixital capítulos enteiros non pouco esenciais ( como o mesmo inventario de gaiteiros entre eles). O disco cos anexos debería ser o espazo exclusivo para audios e vídeos. O anómalo resulta a publicación dixital dunha gran parte de textos e fotografías que enriquecerían a todas luces unha edición en exclusiva deste ensaio.
A modo
de conclusión: Saber beber das fontes
Diego coñece a
diferenza de beber, sen máis, e de saber
beber das fontes e isto constitúe outro dos valores desta Aproximación.... Enfatízase, cousa que é de agradecer, o noso
papel de vangarda no estudo do mundo da gaita no Bierzo, algo que outros
esquecen, pero do que Diego non renega. Gustounos comprobar que o noso labor, o
da Escola de Gaitas de Vilafranca se recoñece directa e indirectamente en
cantidade de aspectos, matizando, complementando ou establecendo criterios
diferentes. Pensamos por iso que Diego desaproveitou a nosa proximidade para
contrastar abertamente con nós cuestiois que deberiamos abordar. Entendemos que o fai consciente da certa carga
de prexuízos que suporía ter que reconsiderar e a necesidade da procura dunha independencia no discurso, que, de
todos os xeitos, non hai quen poida cuestionala. O certo é que estamos
traballando no mesmo campo e ao igual que Luis Mondelo ou Pablo Carpintero e
tantos outros, procurar a conversa fluída no mundo da gaita no Bierzo
resultaría realmente gratificante e feraz para seguir dando pasos.
Rematamos, polo de
agora, este noso primeiro achegamento, volvendo a incidir no transcendente e
imprescindible valor desta Aproximación.... para poder coñecer mellor aos
gaiteiros do país e co contento de poder contar con este bon traballo para
poder seguir avanzando con pé firme na posta en valor da nosa cultura
tradicional.
CONTINUARÁ
